Niemal połowa Polaków pracowała przed 18 rokiem życia

Częściej doświadczenia z pracą przed 18. urodzinami mają mężczyźni (49 proc.) niż kobiety (41 proc.). Natomiast 46 proc. mężczyzn oraz 24 proc. kobiet wskazuje, że pracę rozpoczęło w wieku 15 lat lub wcześniej.

Przeważnie pierwszą pracą Polaków była praca dorywcza (75 proc. badanych), podejmowana częściej przez mieszkańców małych ośrodków niż dużych miast (54 proc. względem 41 proc.). Ankietowani wskazali, że najpopularniejszą formą pracy w wieku nastoletnim było zbieranie owoców i warzyw (47 proc.).

Popularność wielu zajęć zależy w dużej mierze od płci oraz wieku, np. kobiety częściej niż mężczyźni jako pierwsze płatne zajęcia podają: opiekę nad dziećmi lub starszymi czy pracę w charakterze hostessy, natomiast mężczyźni częściej wskazują prace porządkowe czy bycie instruktorem sportowym. Młodzi (do 34 lat) znacznie częściej niż pozostali wskazują, że ich pierwsze płatne zajęcia to była praca w gastronomii.

"Wygląda na to, że nabywanie doświadczeń związanych z pracą przed 18 rokiem życia jest w Polsce niezwykle popularne, co – pozornie – kłóci się z danymi Eurostatu, z których wynika, że pomiędzy 15. a 19. rokiem życia w Polsce zatrudnienie znajduje tylko ok. 4–5 proc. osób. Pozornie, bo mowa o zatrudnieniu pełnowymiarowym i legalnym (etat)" - podkreślono w komunikacie.

Z badania WEI wynika jednak, że niepełnoletni Polacy pracują przeważnie "na czarno". Deklaruje to 70 proc. badanych mających doświadczenia z pracą przed 18 rokiem życia. Jeżeli młodociany dostaje jakąś umowę, to jest to zwykle zlecenie lub umowa o dzieło.

81 proc. najmłodszych badanych (grupa 18-24 lata) jako główny motyw podjęcia pracy w okresie nastoletnim podało chęć dorobienia na własne wydatki i przyjemności, a 12 proc. - kłopoty finansowe. Respondenci w wieku 25-34 lata wskazywali na kłopoty finansowe odrobinę częściej (22 proc.).

W ciągu ostatnich 30 lat odsetek pracujących dorywczo nieletnich był mniej więcej taki sam i wynosił ok. 50 proc. Jednak ludzie mający obecnie od 25. do 34. lat są wyjątkiem, w ich przypadku spadł on do 40 proc.

Jak wynika z badania, w społeczeństwie dominuje pozytywna opinia na temat podejmowania pracy przez osoby niepełnoletnie. 61 proc. Polaków uważa, że "im wcześniej dziecko nabierze doświadczenia, tym łatwiej będzie miało w późniejszym życiu". 76 proc. badanych zaznacza natomiast, że "ewentualna praca zarobkowa osób niepełnoletnich powinna być dobrze dopasowana do ich etapu rozwoju".

Osoby niepełnoletnie mogą pracować legalnie po ukończeniu 13 roku życia. Jednak w wieku 13-15 lat można być zatrudnionym jedynie w branży artystycznej, kulturalnej, sportowej i reklamowej. Umowę o pracę (etat) zawierać mogą już osoby, które ukończyły 15. rok życia (dolna granica wieku została obniżona z 16 lat w 2018 roku), jednak pozwala im się pracować jedynie na określonych warunkach. 15-latkowie mogą zostać zatrudnieni, jeśli ukończyli co najmniej 8-letnią szkołę podstawową, przedstawili świadectwo lekarskie potwierdzające, że praca nie zagraża ich zdrowiu, a zatrudnienie odbywa się w celu przygotowania zawodowego.

Badanie zostało zrealizowane metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu badawczym Ariadna w ramach cotygodniowego badania omnibusowego na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 1051 osób w terminie 10-14 maja br.

Autor: Filip Ostrowski

fos/ malk/